Belediyelerde Sosyal Hizmet

Bütün gelişmiş ülkelerde, ister federal isterse üniter olsun, sosyal hizmetlerin daha etkin ve verimli sunumu yerel yönetimlerle sağlanmaktadır.

Ülkemizde de 2004 ve 2005 yıllarında çıkarılan yeni yerel yönetim yasaları ile sosyal hizmetlerin yerel düzeyde sunumu daha etkin hale getirilmiştir. Özellikle nüfusu 50.000 ve üzerinde olan belediyelerin kadınlara ve çocuklara yönelik koruma ve bakım merkezleri açmaları yasal zorunluluğa dönüştürülmüştür. Ancak, bütün bu yasal düzenlemelere rağmen bazı belediyelerin sosyal hizmetler alanında çok fazla anlayış değişikliğine gitmedikleri görülmektedir.

Önümüzdeki süreçte istemeseler de bütün belediyeler yaşlılara, özürlülere, çocuklara ve kadınlara yönelik sosyal hizmet uygulamaları (yasal zorunluluktan dolayı) başlatmak ve alternatif hizmet modelleri geliştirmek zorundadır. Yakın gelecekte belediye başkanlarının seçimleri kazanmaları siyasi particilikten daha çok sosyal hizmet sunma noktasında göstermiş oldukları başarıları ile doğru orantılı olacaktır.  

Bazı belediyelerin sosyal hizmet ve sosyal yardım alanlarındaki kısmi ilerlemelerini yeterli görmek ne yazık ki çok fazla gerçekçi değildir. Çünkü mevcut anlayış hangi siyasi partiden olursa olsun sosyal hizmeti ve yardımı daha çok oy almak için yapılan yardımlar olarak algılamaktadır. Bu durum sosyal hizmetin temel felsefesi ile çelişmektedir. Sosyal hizmetin temel felsefesi mümkün olduğu ölçüde bireyi kendi kendine yeterli hale getirebilmeyi amaçlamaktadır. Kısacası sosyal hizmet, bireyi sürekli talep eden dilenci konumundan kurtararak üretken kılmayı ve toplumla uyumlu hale getirmeyi amaçlamaktadır.

Ayrıca, evrensel sosyal hizmet anlayışı sınırlı olan kaynakların gerçek ihtiyaç sahiplerine sosyal adalet çerçevesinde bilimsel verilere dayalı olarak belirli kriterler çerçevesinde sunulmasını hedeflemektedir. Her birey insan onuruna yaraşır şekilde yaşam hakkına sahiptir. İhtiyaç sahiplerine ne tür sosyal hizmet yaklaşımlarının geliştirilmesi gerektiği de ilçeden ilçeye ya da ilden ile önemli farklılıklar gösterebilmektedir. İşte bu noktada yine yerel yönetimlerin önemi bir kez daha ortaya çıkmaktadır. Çünkü yerel halkın ihtiyaçlarının en iyi tespitinin yapıldığı yer belediyelerdir. Ayrıca belediyelerin etkili ve verimli sosyal hizmet sunabilmeleri için uygulayacakları sosyal hizmet modellerini oluştururken uzman personellerden yararlanmaları da büyük önem taşımaktadır.

Bu noktada önemli olan bir diğer unsur da belediye başkanları ve yardımcılarının halktan kopuk ulaşılamayan bireyler haline gelmemeleridir. Yani belediyeler halka fiziksel yakınlıkları kadar sosyal yakınlıklarını da geliştirmek zorundadır. Aksi takdirde başkan ve yardımcıları kendi elleri ile koltuklarını vermiş olurlar ki bu da onların kişisel tercihleridir ve saygı duymalıyız.

Kaynak gösterimi: Artan, T., www.0-18.org, Sosyal Hizmet Penceresinden

www.0-18.org

Çocuklarımız Hep Çocuktur ya Bizler?

Yaşamda var olan her şey bütün güzelliği ile varlığını sürdürür ve nihayetinde geldiği yer olan ve bizler için bilinmedik gibi görünen ancak, aslında evi olan yere geri döner çünkü gelinen yer orasıdır. Yaşam süremiz boyunca birçok insanla bir arada yaşarız. Bunlar; annemiz, babamız, kardeşlerimiz, akrabalarımız, arkadaşlarımız, eşimiz, çocuğumuz vb.

Bizler de bir gün geldiğimiz yere geri döneriz. Ancak, bence hayatı anlamlı kılan sadece bu gerekçe değildir. Hayatı anlamlı ve farklı kılan andan ibaret olmasıdır. Çünkü geçirdiğimiz her an farklıdır ve bir daha aynısı asla yaşanmayacaktır. Hayatımızda geçen hiçbir salise bile bir diğerinin aynısı değildir. Aslında yaşamı olağanüstü derecede gizemli kılan da elimizden kayıp gittiğini sandığımız anlarda gizlidir. Oysa bütün bu yaşananlar izler bırakır içimizde ve bunlar değil midir bizi biz yapan?

Çoğunlukla yaşamın peşinden koşar dururuz oysa biz koştukça yaşam da koşmaktadır. Yakalamak imkansızdır, çünkü içinde olduğun şeyi yakalayamazsın sadece fark edebilirsin.

İşte bu farkındalığımızı bize en güzel hissettirenlerden bekli de en önemlisi çocuklardır. Hangi yaşta olursak olalım ebeveynlerimizle olan ilişkilerimizde bizler çocuk olmaya devam ederiz. Kırk hatta elli yaşına gelsek bile anne ya da babamız hayatta ise hala onların gözünde çocuk rolümüz devam eder.

Her şey değişmiştir ancak, anne ve babamız için bizler değişmeyiz. Bu durum adeta değişimin algısal olarak donma noktasıdır. Bu durumu sadece anne ya da babalarımız değil bizler de çocuklarımıza farkında olarak ya da olmayarak uygulamaya devam ederiz.

Aslında hepimizin çocuk olarak algılanması zaman zaman yaşantımızı kısıtlayan ebeveyn davranışlarına maruz bırakabilmektedir. Ancak bu duruma bir de olumlu yönden bakmaya ne dersiniz?

Çocuklar hiçbir zaman büyümez, neden mi? Kendimize bir an için soralım, anne ve babamız bizi, bizim de çocuğumuzu yetişkin olarak görmememizin gerekçesi bekli de bizlere keyif veren ve yaşantımızda derin izler bırakan o anların vazgeçilmezliği olabilir mi?

Yaşamdaki her şeyin ve hepimizin geçici olduğunu lütfen unutmayalım. Hatta unutmayalım ki yaşamı anlamlı kılabilmek için keşkelerimizi azaltmamız gerek.

İşim gereği binlerce insanın özel yaşamına ulaşmak şansına erişen birisi olarak şunu gördüm ki bu binlerin içerisinde keşke demeyenlerin sayısı bir kaçı geçmiyor...

Neden mi, çünkü hep ertelenmiş ve suçlu aramakla geçmiş yaşamlar. Bizlerin de farkında olmadan benzer yaşamları tercih ettiğimiz ve sürekli ertelediğimiz söylenilebilir.

Aslında yaşantımızı mutlu kılabilmek için çok karmaşık ve zor şeyler yapmamız gerekmez. Daha az keşkelerle dolu bir sonu yaşamak için yapmamız gereken tek şey, sadece geriye kalan zamanımızı özellikle ebeveynlerimizle ve çocuklarımızla birlikte ertelemeden keyifli bir hale getirmeyi başarabilmemizde saklı olabilir.

Kaynak gösterimi: Artan, T., www.0-18.org, Sosyal Hizmet Penceresinden

www.0-18.org

Çocuğunuzla İletişim Sorunlarınızı Çözebilirsiniz Yeter ki İsteyin!

Çocuk sahibi olan ebeveynlerin sıklıkla dile getirdikleri yakınmaların başında “çocuğumla yeterince olumlu yönde iletişim kuramıyorum. Ben ne söylesem sürekli tersini yapmayı tercih ediyor.” şeklindedir. Bu yakınmalar söyleyen açısından doğru olabilir ancak sorun çoğunlukla çocukta değil bizlerdedir. Çünkü çocukla olan sözlü ya da sözsüz iletişimlerimizin çocuk üzerinde nasıl bir etki yaratığının farkında olamayabiliriz.

Bu durumu en aza indirgeyebilmek hatta ortadan kaldırabilmek için çocuklarımızla olan iletişimlerimizde farkında lığımızı artırmamız gerekmektedir. Çünkü farkında olmadan sürekli olarak çocuklarımıza emir cümleleri ile direktifler vermeyi ve o anlık mevcut sorunu en kolaycı yoldan çözümlemeyi tercih edebiliriz. Ancak çocuğumuzu bu davranışa yönelten nedenlerle çok fazla ilgilenmek istemeyiz. Çoğunlukla kullandığımız bu yöntem işe yaramadığı gibi genellikle biz söyler ve yine biz dinlemek zorunda kalırız.

Sürekli olarak çocuklarımıza; ders çalış yoksa..! Bak komşunun çocuğu ne kadar akıllı! Sana bunu yapmaman gerektiğini kaç kere söyledim! Hiç söz dinlemiyorsun! Benim günahım neydi de senin gibi bir çocuğum oldu! Senden bıktım!  Bak son kez söylüyorum benim söylediklerimi yapmazsan seni terk ederim! Dur yapma! Koşma! Düşersin! Yırtarsın! Bir yerine batırırsın! Sakin ol! Zıplama! Elleme! Oynama vb, farkında olmadan temelde onları korumayı amaçlıyormuş gibi gözüken ancak özünde birçok olumsuzluğu da beraberinde getiren ve yarardan daha fazla zararı olan cümleleri söyler dururuz. Sonuçta farkında olmadan bilinçaltımıza yerleşmiş olan bu komut cümleleri niyet ettiğimiz amacımıza çok fazla hizmet etmez ve kısacası aynı yöntemi sürekli deneyerek farklı sonuç peşinde koşar dururuz.

Yukarıdaki olumsuzluk içeren komut cümlelerini yani aynı yöntemi isterseniz her gün bin kez söyleyin sizi ve çocuğunuzu mutsuz etmekten ve ilişkinizi bozmaktan başka bir işe yaramayacaktır. Şimdi diyeceksiniz ki bu işi bildiğini söyleyen herkes benzer cümleleri kuruyor ve bize akıl vermeye kalkıyor. Öncelikle benim kişisel inancım kimsenin kimseye istemediği sürece çok fazla yardımcı olamayacağı hatta bazı durumlarda hiç yardımcı olamayacağı yönündedir. Yazdıklarımı lütfen sadece bir bilgi paylaşımı olarak algılarsanız sevinirim. Aksi takdirde benim yazdıklarımda benzer emir cümlelerinden farklı olmayacaktır.

Çocuğumuzla ya da çocuklarla olan iletişimimizde de bütün insanlarla olan iletişimin olmazsa olmazı olan dinlemeyi bilmek önemlidir. Bazen bizlerin içini acıtan ve hak etmeyi düşünmediğimiz eleştirilerde ya da kaba davranışlarda bulunabilirler, sabırlı olmak ve sevgi ile yaklaşmak en iyi çözüm olabilir. İlişki kanallarını açık tutmak, ifade etme konusunda sevgiyle ve sabırla davranmak ilişkilerimizde olumlu yönde gelişmeler sağlayabilir.

Çocuğumuzla olan iletişimimizdeki başarı ya da başarısızlık bizlerin ruh hali ile yakından ilişkilidir. Bu gerçeği kabullenme başarısını göstermemiz çocuğumuzla olan iletişim sorunlarımızın çözümünde önemli bir yol kat etmemiz anlamına gelmektedir. Sürekli suçluyu dışarıda arayarak çocuğum suçlu, eşim suçlu, annem babam suçlu, patronum suçlu  diyorsak güzel de nereye kadar?

Kaynak gösterimi: Artan, T., www.0-18.org, Sosyal Hizmet Penceresinden

www.0-18.org 

Hayatı Daha Güzel ve Yaşanılabilir Kılabilmek İçin

Unutulmamalıdır ki hayata dair bildiklerimiz sadece bizim kendi algılama gücümüzle sınırlıdır. Oysa yaşam milyarlarca yıldır varlığını sürdürmekte ve her dönemin kendi gerçekleri kendi doğrularını var etmektedir. Düşüncenin her şey olduğu ve görünen madde boyutunu da biçimlendirdiği dikkate alındığında var olan her şeyin düşünceden ibaret olduğunu söyleyebiliriz.

Bu noktada bizlerin bilinç ve algı düzeyleri çocuklarımız başta olmak üzere bütün yaşantımıza doğrudan etki etmektedir. Yani yaşadığımız her şey aslında düşüncelerimizin somuta indirgemesinden başka bir anlam taşımamaktadır. Burada üzerinde asıl durmak istediğim nokta ise etrafımızda kötü insanların ya da kötülüklerin bulunmadığı onların sürekli bizi rahatsız etmek ya da yok etmek gibi bir durumlarının olmadığıdır. Yani çevremizdeki ilişkilerimiz başta olmak üzere bütün yaşantımızdaki olumsuzlukların sebebi bizlerin bugüne kadar alışılagelmiş ve tabulaştırdığımız düşünce kalıplarımızdan kaynaklandığı gerçeğidir.

Bugüne kadar yaşantımızda çoğunlukla hep başkalarını suçlayarak haksız görmedik mi? Peki suçladık da ne oldu bize huzur ve mutluluk mu getirdi? Ya da sürekli eleştirdiğimiz için olumsuz ilişkilerimiz mi düzeldi? Çocuğumuz suçlu? Ya eşimiz? Kardeşlerimiz? Annemiz ve babamız? İş arkadaşlarımız? Patronumuz vb ancak bence bugüne kadar devam ettiğimiz bu bakış açışı yani hep dışarıyı suçlamak bizi mutluluğa eriştirmediyse ve aynı yöntemlerle hala farklı sonuçlar alabileceğimize inanıyorsak durumumuz şimdilik umutsuz demektir.

18 yıldır sosyal hizmet uzmanı olarak yaşlılar, çocuklar, gençler, parçalanmış aileler üzerinde çalışmaktayım.  Bu güne kadar öğrendiğim tek şey var oda yaşantımın bütün sorumluluğunun benim olduğudur. Yaşantımdaki sorumluluğumu kendi üstüme alma ve kendi gerçeklerimle yüzleşme yerine suçluları hep dışarıda görmek benim açımdan rüya görmekle eş anlamlı çoğu insanın bu söylediklerime hadi canım şu yaşadığım sorun ya da sorunlarda benim suçum ne sorumlusu niye ben olayım diyeceğinize eminim çünkü bende fark edinceye kadar öyleydim. Bu durumu kabullenmek ağır sorumluluk ve bilinç gerektirmektedir. Çünkü insan için en zor olan kendi içinde kendiyle hesaplaşabilmesidir. Dışarıda düşman yok düşman içimizde.

Basit bir örnek vermem gerekirse huzurevinde kalmakta olan bir yaşlımızın çocukları ile ilişkilerini düzeltmek için meslek elemanları çok çalıştı ancak yeterince başarılı bir sonuç elde edemediler. Bu yaşlımız geçen hafta hastanede vefat etti. Çocukları cenaze için huzurevine geldiklerinde ilk kez babamız kelimesini kullandılar. Babalarına hala kızgındılar çünkü 5 ve 7 yaşında iken babaları onları terk etmiş ve bir daha hiç aramamıştı. Yaşlanıp huzurevinde kalmaya başlayınca da çocuklarım var ama bana bakmıyorlar diyerek yakınmaya başlamıştı. Konunun içeriğini bilmeyen insanlarda ne kadar vicdansız insanlar var diye ah çekerek kendince yorumlar yapmaktaydı. Sonuç olarak her yaşam kendi gerçeğini ve karşılığını var ediyor biz ne dersek diyelim. 

Çocuklarımızı ya da çevremizdeki ilişkilerimizi ne kadar yapıcı ve olumlu kılabilirsek başkaları için değil bizim için hayat daha güzel ve yaşanılabilir bir dünya var edecektir. 

www.0-18.org

Okul Sosyal Hizmeti Nedir?

03 Mayıs 2010

Ülkemizde özellikle son aylarda basına yansıyan cinsel istismar haberleri buz dağının sadece görünen parçası olabilir. Bu gibi durumların önlenmesi açısından okul sosyal hizmeti oldukça önemlidir. Okul sosyal hizmeti, halen okullarımızda faaliyet gösteren rehberlik danışmanlık birimlerinden daha farklı bir yapı içermektedir. Sosyal hizmet biliminin yaklaşık 50 yıldır uygulama alanlarından birisini oluşturan okul sosyal hizmeti, çocuklara ve ailelerine dolayısıyla da topluma yönelik koruyucu/önleyici hizmetlerin sunulması açısından oldukça önemlidir.
 

Okul sosyal hizmetinin temel amacı; çocuğu, genci ve ailesini korumaktır. Okul çocukların, gençlerin ve ailelerinin durumlarının tespit edilmesi ve gerekli müdahalelerde bulunulması için kendiliğinden doğal bir ortam sunmaktadır. Yani çocuk üzerinden aileye ulaşmak ve aile içi sorunlara müdahale ederek doğabilecek daha ciddi sosyal sorunları önlemek mümkün olabilir. Ayrıca çocukların her türlü ihmal ve istismara karşı korunmasına olanak sağlaması açısından da önemlidir.
 

Tüm gelişmiş ülkelerde Çocuk Koruma Servisleri’nde (Child Protection Agencies) çalışan okul sosyal hizmet uzmanları “Child Protection Social Worker” (CPSW) çocukların korunmasını üstlenmişlerdir. Okul sosyal hizmet uzmanları, okulda çalışan personellerde dahil olmak üzere çocuklara karşı ihmal ve istismarda bulunabilme olasılıklarını dikkate alarak doğabilecek her türlü ihmal ve istismar vakalarını önlemeyi amaçlamaktadır. Ayrıca okul sosyal hizmet birimleri çocuklardan şiddet, uyuşturucu, alkol ve sigara eğilimi olanlara koruyucu önleyici ve tedavi edici hizmetler oluşturmaktadır.
 

Okul sosyal hizmet uzmanları, çocukların okul başarılarına etki eden olumsuzlukların önlenmesi, ailenin ve çocuğun destelenerek iyilik hallerinin geliştirilmesini amaçlanmaktır. Ancak ne yazık ki ülkemizde bu alanda büyük bir boşluk bulunmaktadır. Ülkemizde okul çağındaki çocuk nüfusu dikkate alındığında konun önemi daha iyi anlaşılacaktır.
 

Okul sosyal hizmet uzmanları, çocukların karşılaştıkları sorunlarla ilgili olarak diğer sosyal hizmet kuruluşları ile işbirliği içerisinde çalışmaktadır. Sosyal hizmet uzmanı çocuğa yönelik sorunun varlığı tespit ettikten sonra çocuğa ve ailesine yönelik gerekli mesleki müdahalelerde bulunarak sorunu çözümlemelerinde danışmanlık görevi de üstlenebilmektedir.
 

Sonuç olarak; ülkemizde sosyal ve ekonomik yapı değişirken bilimsel bilgiye dayalı kurumsal yapılanmaların çok fazla dikkate alınmaması bu tür sorunların artarak devam etmesine yol açabilir. Çünkü unutulmamalıdır ki toplumsal yapıdaki mevcut değişme paralel olarak bireyde giderek yalnızlaşmaktadır. Yalnızlaşan birey ister çocuk ister yetişkin olsun gerekli sosyal hizmet kurumları oluşturularak desteklenmelidir. Aksi takdirde daha kötü olayların giderek artması ne yazık ki kaçınılmaz görünmektedir.

AB 2009 Türkiye İlerleme Raporunun Sosyal Koruma Alanında Söyledikleri

12 Nisan 2010

Küresel düzeyde yaşanan ekonomik ve finans krizi sonrası Türkiye’de 2009 yılı ikinci yarısı itibariyle işsizlik oranı % 13,6’ya yükselmiştir.  Aynı dönemde gençler arasındaki işsizlik oranı 2009’un ikinci yarısında % 24,9’a yükselmiştir denilmektedir. Bu durumun yoksulluk riski taşıyan ve yoksulluk sınırı altında yaşayan insanlar üzerinde ne tür bir etki yaratığına bakacak olursak, 2009 İlerleme Raporuna göre;

“Yoksulluk riskiyle karşı karşıya olan nüfusun oranı oldukça yüksektir. Son yapılan yoksulluk araştırmasına (2007) göre, 2006 yılına kıyasla az oranda yükselmeyle, Türkiye nüfusunun % 18,56’sı, yoksulluk sınırının altında yaşamaktadır. Kırsal kesimde yaşayanlar, şehirlerde yaşayanlara oranla daha fazla yoksulluk riski altındadır… yoksulluk çalışan kesimde de yüksektir.”denilmektedir.

Sadece sorun ülkemizde yoksulluğun AB üyesi ülkelerine göre yüksek olması değil, aynı zamanda sistemden kaynaklı olan yoksulluğun azaltılabilmesi için ülkede asıl olması gereken sosyal transferlerin yeterince bulunmaması sorunudur. Yine konuya ilişkin 2009 Türkiye İlerleme Raporunun belirttiğine göre;

 “Sosyal transferlerin yokluğu nedeniyle, çocuklar önemli ölçüde yoksulluk riski altındadır. Yoksulluğu ve sosyal içermeyi izlemek için oluşturulan ulusal mekanizmalar zayıftır. Ortak Sosyal Koruma ve İçerme Belgesinin (JIM) tamamlanmasına yönelik ilerleme kaydedilmemiştir. Bu konudaki çalışmalar erken aşamadadır.” şeklinde ifade edilmektedir.

Yoksulluğun önlenmesinde ve insanların yaşamlarının güvence altına alınmasında etkili olan sosyal koruma alanlarından, sosyal güvenlik alanında yeterli olunamadığı ve sosyal hizmet ve sosyal yardım alanlarında da istenilen düzeyde olunmadığına ilişkin 2009 İlerleme Raporunun durum saptamasında;

“Sosyal koruma konusunda ilerleme kaydedilmemiştir. Sosyal güvenlik koruması altında olan nüfus %80’in biraz altındadır ve bu oran düşme eğilimindedir. Sosyal koruma, sosyal yardım ve sosyal hizmetlerin etkin bir şekilde planlanması, koordinasyonu ve sağlanması bakımından hâlâ eksiklik bulunmaktadır. Bu durum, sıklıkla, söz konusu hizmet ve yardımların, objektif ve şeffaf kriterler olmaksızın keyfi biçimde sunulmasına neden olmaktadır.” ifadeleri yer almaktadır.

Sonuç olarak ülkemizde sosyal koruma alanında önemli eksikliklerin hala giderilemediği görülmektedir. Hak temeline dayalı sosyal koruma mekanizmalarının oluşturulması korunmaya ve bakıma muhtaç, çocuklar, özürlüler ve yaşlılar başta olmak üzere toplumun bütünü için önemli bir eksikliği ortadan kaldıracaktır.

Herkes Sosyal Hizmet Yapabilir mi?

29 Mart 2010

Özellikle 2001 ekonomik krizi sonrası ülkemizde sosyal riskleri önleme kapsamında yoksulluk sorunu ve buna bağlı toplumsal sorunlar üzerinde odaklanmaya başlanılmıştır. Bu dönemde toplumsal sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi için Dünya Bankası öncülüğünde sosyal riskleri önleme amacıyla  sosyal yardım ve sosyal hizmet uygulamaları başlatılmıştır.

Bu uygulamalar başlarken bu güne kadar göz ardı edilmiş olan nitelikli sosyal hizmet personeline olan ihtiyaçta kendiliğinden ortaya çıkmıştır. Ülkemizde 1960'larda başlayan sosyal hizmet eğitimi 2002 yılında Başkent Üniversitesinde sosyal hizmetler bölümü açılıncaya kadar tek bölüm olarak varlığını sürdürmüş ve önemi yeterince anlaşılamamıştır. Her hizmet alanında olduğu gibi sosyal hizmetlerde de etkinlik ve verimliliği sağlayabilmenin en önemli yollarından birisi nitelikli personel gereksiniminin karşılanabilmesidir. Oysa, ülkemiz neo-liberal uygulamalara dayalı artan sosyal risklere karşı büyük ölçüde hazırlıksız yakalanmıştır. Örneğin; 1960'lardan günümüze ülkemizde toplam 4.000 kadar sosyal hizmet uzmanı mezun  olmuşken, 9 milyon nüfusa sahip İsveç'te 20.000 kadar sosyal hizmet uzmanı bulunmaktadır.  İsveç'ten daha fazla nüfusa sahip olan 12 milyonluk İstanbul da bugün toplam 300 kadar sosyal hizmet uzmanı sosyal sorunlarla ilgilenmektedir. Bu durumda ülkemizin sosyal hizmet alanındaki gelişmemişliğinin bir başka boyutunu göstermektedir.


2001 ekonomik krizi sonrası meslek elemanlarına olan ihtiyacın hat safhada artması, bu alanda yeni bölümlerin açılmasına yol açmıştır. Bugün on kadar üniversitede sosyal hizmet bölümü bulunmaktadır. Bu durum olumlu bir gelişme olmakla birlikte sosyal hizmet alanında yetişmiş akademik  personelin yetersizliği de bir başka sorun alanını oluşturmaktadır. Meslek elemanı yetersizliğinin yanında  akademisyen açığı da sosyal hizmetler alanında konuya uzaktan yakından ilgi duyan birçok farklı disiplindeki kişilerin bu alanda bilirkişi ve meslek elemanı rolü oynamasına yol açmıştır. Bu ilginç durum sosyal sorunlara yaklaşımda uygulama garipliklerini de beraberinde getirmiştir. Herkesin sosyal inceleme raporu yazma hevesi çocuk, yaşlı, aile ve diğer sosyal sorunlara ilişkin garip sosyal hizmet yaklaşımlarının ortaya çıkmasına  yol açmıştır.

Yaşanan garipliklerden birisi de bu alanda eğitim almamış insanların sosyal hizmet alanında fakülte eğitimi alan insanlardan daha fazla her şeyi bildikleri yönündeki tavır ve davranışlarıdır. Uydurma ve kulaktan dolma sosyal hizmet yaklaşımlarını savunan bu insanların sosyal hizmete gereksinim duyan müracaatçı kesime farkında olmadan vermiş oldukları ihmal ve istismarın boyutları ise araştırılması gereken bir başka sorun alanını oluşturmaktadır.

Örneğin; alana ilişkin hiçbir eğitim almadan bu işi yapmaya hevesli kişilerin denetimi nasıl sağlanacak? Günümüz dünyasında ben yaptım güzel oldu yaklaşımı gerçekçi olabilir mi? Kişiyle, grupla ve aile ile çalışma  konusunda hiçbir alt yapısı olmayan insanların bu işi yapması ne kadar verimli ve sağlıklı olabilir?

Bu durumdan vazife çıkaran bazı kişiler ise madem meslek elemanı yetersiz o zaman hiçbir şey yapmayalı mı diyorsunuz demektedirler. Sosyal hizmet uzmanları tabii ki hiç bir şey yapmayalım demiyorlar. Ancak,  sağlıksız ve işi bilmeyenlere bu işi yaptırmayı da onaylamaları ahlaki olarak onlardan beklenmemelidir.  Hiçbir altyapısı olmayan insanların doğrudan bu alanda çalışması sosyal hizmete gereksinim duyan insanlara özellikle de korunmaya muhtaç çocuklara ve ailelere zarar verebilir. Çünkü çocuk ve aile hakkında verilebilecek  yanlış bir karar bir  yaşamın yok olmasına yada ailenin parçalanmasına yol açabilir.

Burada sosyal hizmete ilişkin unutulmaması gereken nokta ise; sosyal hizmet herkesin yapabileceği ya da sadece üniversitede kitaplar üzerinden öğrenilen bir bilim ve meslek değildir. Bilimsel bilgi ve becerinin yanında alanda uzmanlaşmış meslek elemanlarından usta çırak ilişkisine dayalı olarak öğrenilen uygulamalı bir meslek olduğu unutulmamalıdır.

Yoksulluk, Çocuk ve Eğitim

15 Mart 2010

Gelişmekte olan ülkeler başta olmak üzere bütün dünyada yoksulluk sorunu giderek yaygınlaşmaktadır. Örneğin; Ülkemizde kayıt dışı çalışan ve herhangi bir sosyal güvencesi bulunmayanların oranı toplam çalışanların yaklaşık % 40 civarındadır. Bu orana çalışamayacak durumda olanlar ve asgari ücret geliri olan ancak gıda ve gıda dışı harcamalar endeksine göre yoksul sınıfında yer alan çalışanları da kattığımızda yoksulluğun boyutları daha iyi anlaşılacaktır.  Ancak yoksulluk içerisinde olan gruplardan en önemlisi beklide çocuk yoksulluğudur. Çünkü çocuklar korunmaya ve bakıma muhtaç oldukları kadar toplumlarında geleceği aynı zamanda istikbalidir.

Ülkemizdeki çocuk yoksulluğunu diğer ülkelerle kıyaslayacak olursak, OECD ülkeleri arasında maalesef ilk sırada yer aldığımızı görürüz. Türkiye’de yoksul çocukların oranı % 24,6 iken, OCED ülkelerinde bu oranın %12,4’dir. 2000 yılı nüfus sayımı verilerimize göre nüfusun % 38,34’ü yani 25.993.118 kişisi 18 yaşın altında yer alan çocuklardan oluşmaktadır. 2008 verilerine bakıldığında toplumun %38’ini oluşturan çocuklar için eğitim dışı yapılan (GSYH) harcamaların oranı %1.075 gibi bir oranla sınırlı kalmaktadır. Bu oran toplumun en önemli kesimi dediğimiz, geleceğimiz olan çocuklarımıza verdiğimiz öneminde  bir göstergesi aynı zamanda..

Ülkemizde sıklıkla basına yansıyan yoksulluk sorununu ve dolayısıyla yoksul çocuklar sorununu çözebilmemizin tek yolu beklide gelir dağılımı dengesizliğinin giderilebilmesidir. Ayrıca GSYH’ dan çocuklara ayrılan payın artırılması gerekmektedir. Sorunlarımız karşısında gerçekçi ve kalıcı çözüm önerileri geliştiremediğimiz sürece kısa süreli günlük önlemlerle yoksulluğun ve çocuk yoksulluğunun önlenmesi ülkemiz açısından maalesef pek gerçekçi gözükmüyor.

Bu konuda diğer önemli bir sorunda zorunlu temel eğitimi bitiren öğrencilerin yarıya yakınının büyük ölçüde yoksulluk nedeniyle öğrenimini bırakmasıdır. (bu durum 2009 AB Türkiye İlerleme Raporunda da yer almaktadır.) “Ortaöğrenime devam etme konusunda, kayıt olma oranı ilkokulda % 96,5 iken ortaokulda % 58,5’e düşmektedir” Yani toplumun geleceği olan çocukların yarısı lise eğitimine başlamadan bırakıyor. Bunun anlamı gelecek onlu yıllarda eğitim düzeyi düşük bir toplum, diğer bir ifade ile nitelikli insan gücü yeterince gelişmemiş bir toplum olabiliriz demek değil mi? Bu da dünya devletleri arasındaki rekabet ve gelişme yarışında biz yokuz gibi bir sonuç anlamına gelmez mi?

Sonuç olarak; Yoksulluğun yüksek olduğu bir ülkede özellikle eğitimin lise sonuna kadar zorunlu hale getirilmesi toplumun geleceği açısından önemli olabilir.  Yoksulluğun devamı eğitimsizlikle kısırdöngü oluşturduğuna göre bu döngünün kırılmasının yolu çocuklardan ve eğitimden geçmektedir. Aksi takdirde yine yoksulluk ve sosyal sorunlar yumağının ortasında kısır döngüyü sürdüren bir toplum olmaz mıyız?

Mevcut Sosyal Yardım ve Sosyal Hizmet Politikalarının Çıkmazı

01 Mart 2010

Geçen haftaki yazımda an gelir herkese sosyal devlet gerekli olabilir demiştim. Bırakalım ülkemizi bütün dünya da yaşayan insanlar için sosyal devlet dolayısıyla sosyal yardım ve sosyal hizmet vazgeçilmez olmalıdır. Oysa bırakın sosyal devleti, insanlık birbirinden çalmaya ya da yok etmeye bütün hızıyla devam ediyor. Birilerine zulüm yapıyorsak ve bir gün bu zulmün kapımızı çalmayacağını sanıyorsak yine zulüm yapıyoruz demektir. Doğa bile kendisine karşı yapılanları sel, deprem, orman yangınları, aşırı kuraklık vb. şekilde gerisin geri iade etmiyor mu?

İnsanlık tarihinin her sayfası acılarla dolu ancak, insanlığın günümüzde ulaştığı teknolojik ve bilimsel ilerleme bütün sosyal ve ekonomik sorunları çözümlemekten uzak gözükse de, bu kadar yoksulluğun ve açlığın oluşmasını önleyebilecek bir durumdadır. Ancak, sorun insanın aç gözlülüğü ve sahip olma arzusunu frenleyememesi ya da insanın sosyal ve ekonomik sorunlar karşısında kendisini güvenceye alma konusunda aşırıya kaçması olarak algılanabilir mi?

Bir tarafta çılgınlık düzeyine ulaşmış lüks bir yaşamın varlığı diğer tarafta ise korkunç yaşam dramları. Benzer süreci bütün dünya ülkelerinde az ya da çok gözlemlemek mümkün. Örneğin, son bir hafta içinde sadece ülkemizde gazetelere yansıyan iki haber; birisi borcunu ödeyemediği için borcuna karşılık kızını vermesi için tehdit edilen bir baba, diğeri ise 61 yaşında kör ve bedensel özürlü sandalyeye mahkûm bir yaşlının (hem de zorunlu ihtiyaç olan su) 45 TL. borcunu ödeyemediği için 6 ay hapis ile 990TL. para cezasına çarptırılması ve cezanın 4 gün hapis olarak uygulanması.

Temelinde yoksulluk olan her iki vaka için de ne söylenilebilir? Canınız ne isterse onu söylemekte, haklı ya da haksız görmekte özgürsünüz. Ancak, trajik komik olan AB adayı olduğunu iddia eden bir ülkede, bu tür olayların yaşanmasıdır.

Sizce de bu ülkede sosyal sorunları çözme noktasında sosyal hizmet ve sosyal yardım politikalarının yeniden yapılandırılması gerekmiyor mu? Ayrıca, GSYH’ dan sosyal hizmet ve sosyal yardımlara aynı zamanda eğitime ayrılan payın artırılması zorunluluk arz etmiyor mu? Bu alanlarda AB ülkeleri ile durumumuzu kıyasladığımızda durumumuzun çok da iyi olmadığı görülecektir. Örneğin, ülkemizin 2009 yılında GSYH’ dan (sosyal yardım, sosyal güvenlik, sosyal hizmetler, sağlık gibi) yaptığı  sosyal koruma harcamaları % 13’iken, aynı dönemde AB’nin 27 ülkesinin sosyal harcama ortalaması %26’dır. Ayrıca Eurostat 2005 verilerine göre Türkiye’deki sosyal yardımlar yoksulluğu düşürmekte etkili değildir. Peki, insanımıza değer vermez, çocuklarımızı iyi bir şekilde eğitmezsek, toplumun ve bizlerin geleceğini daha iyiye nasıl götürebiliriz.

Sonuç olarak, Dünya’da birileri aç yatarken birilerinin tok gezmesi dinimize göre de günah değil mi?  Bir yerde yoksulluk yüzünden çocuğunu satması için zorlanan bir baba, diğer tarafta 61 yaşındaki özürlünün 45 TL ödeyemediği için çarptırıldığı 990 TL. ceza. Lütfen bir an düşünün ne söylenilebilir ki?

Bir An Gelir Her Şey Değişip; Yoksulluk ve Çaresizlik Bizi Yakalarsa

22 Şubat 2010

Bir an gelir yoksulluk ve çaresizlik bizi yakalarsa; sosyal devlet ve sosyal hizmetler tek umudumuz olabilir. Onun için siz siz olun sosyal devleti liberal duygularınıza feda etmeyin. Çünkü bir gün herkese sosyal devlet gerekebilir. Günün modası her şeyi özelleştirmek, neredeyse hepimiz bazen hiç düşünmeden, her şey aynı kalacak zannederek bu senfonide koro halinde yer alıyoruz. Ancak bir sabah işsiz kalabilir, ölerek arkamızda çaresiz yakınlarımızı bırakabilir, sakat kalabilir, kaza geçirebilir ya da iflas edebiliriz. Bu tür olumsuzluklarla umarım hiçbirimiz karşılaşmayız ama her şey ne yazı ki bizler için ve her gün kim bilir kaçımız bu olumsuzluklarla yüzleşmek zorunda kalıyoruz. Bu sorunların başımıza gelmesini hiçbirimiz istemeyiz; ancak bu gibi durumlarla karşılaştığımızda, sosyal devletin ve sosyal hizmetin herkes için eşit ve kolay ulaşılabilir olması bizi tekrar hayata bağlayabilir.

Yukarıdaki açıklamalarıma gerekçe olan benzer bir durumla Cuma günü sabaha doğru gelen bir telefon sonrasında, yaşadıklarımla birebir şahit oldum. Gecenin dördünde gelen telefon yakından tanıdığım birisinin vefat ettiğini söylüyordu. Gece üçte kalp krizi geçirmiş ve hastaneye bile yetiştirilemeden 42 yaşında vefat etmişti. Cuma sabahı saat altıda Anadolu yakansındaki evine ilk kez bu vesile ile ulaştığımda, çaresizlik, yoksulluk ve acı hepsi iç içe geçmişti. Anne sabahın beşinde üç yaşındaki çocuğunu kucağına almış ve ağıtlar yakarak ağlıyordu. Ölen merhum evine yakın bir yerde aşçılık yaparak ailesini geçindirmeye çalışıyor, anne ise ev hanımı olarak birisi 12 diğeri ise 3 yaşındaki çocuklarına bakıyordu. Ancak ailenin her şeyi 19.02.2010 tarihinde gece yarısı üçte değişmişti. Baba vefat edince ailenin az ya da çok tek gelir kaynağı ortadan kalkmıştı. Emeklilik gün sayısı ve primi ödemeleri yeterli olmadığı için muhtemelen emekli geliri de olmayacaktı. Bir kadın ve iki çocuk ekonomik olarak hiçbir gelirleri olmadan çaresiz ve yapayalnız kışın ortasında kalmışlardı.

Yakınlarının ekonomik durumları da çok farklı olmadığı için yardımcı olabilecek hiç kimseleri yoktu. İşte bu noktada sormak lazım kadın kendisine bir iş mi arayacak? İş arasa bile bu işsizlikte kim iş verecek? Verse bile 3 yaşında ve 12 yaşındaki çocuklara kim bakacak? Ücretsiz mahalle kreşleri var mı? Keşke olsa; ne yazık ki yok. Devlet olanları da ya sattı ya da kapattı. Çalışsa alacağı para bir çocuğunun kreş parası değil, çalışmasa evde açlar? Bu vakada çekirdek aile parçalanmış, ölen merhum nihayet kapitalizmin elinden kurtulmuş ve yoksullukla dolu hayatı noktalanmıştı. Ancak geride bıraktığı ailesi için eskisinden daha beter bir yoksulluk ve çaresizlik savaşı yeni başlıyordu.

Bu durum gelişmiş batı ülkelerinde özellikle İskandinav ülkelerinde olsa, sosyal devlet ve sosyal hizmet uygulamaları aileyi korumaya alır ve çocuklar topluma rahatlıkla kazandırılırdı. Bizim insanımız insanca ve hakça bir yaşamı hak etmiyor mu? Bu aileyi toplum olarak bu noktada nasıl koruyabiliriz? Bu çocuklarımızı topluma kazandırmak için aileye sosyal hizmet müdahalesinde bulunabilsek güzel olmaz mıydı? Çocukların sağlıklı olarak büyümeleri ve eğitimleri için sadaka kültürü dışında devlet desteği ile sosyal hizmet sağlayabilsek ne kaybederiz? Aksine hepimiz kazanmaz mıyız?

Ülkemizdeki mevcut sosyal hizmetler bu gibi durumlarda çocuk başına bir miktar aylık ödemesi yapabiliyor ya da çocukları koruma altına alabiliyor. Bu durum hiç yoktan iyidir denilebilir ancak kesinlikle yeterli değil. Çünkü verilen para miktarı ile iki çocuğa bir annenin bakabilmesi pek de mümkün gözükmüyor. Bir yerlerden kömür, bir yerlerden gıda yardımları dilenerek, kaymakamlık, belediye ve hayır kurumları gezerek ve bu insanların onurlarını kırarak yapılan yardımlarla mı büyümeli bu çocuklar? Bu tür yardımlar insanları toplumdan dışlamak ve ötekileştirmek anlamına gelmiyor mu?

İnsan onuruna ve ahlakına yakışan temel insan hakları kapsamında bu insanlar devletten gerekli desteği almayı hak etmiyor mu? Sadaka kültürüyle nereye kadar? Kişilerin inisiyatiflerine ve sadece vicdani durumlarına bağlı olarak yapılan yardımlarla bu durumdaki aileleri ve çocukları koruyabilir miyiz? Peki, yarın bizlerin aynı duruma hatta daha kötü duruma düşmeyeceğimizin garantisi var mı? Düşmesek bile sosyal devleti ve sosyal hizmeti zorda kalan insanlarımız hak etmiyor mu?

Artık Geleceğimize Güvenle Bakabiliriz Çünkü Bütün Çocuk Sorunlarını Çözdük

18 Ocak 2010

Bütün Türkiye sokakta dövülerek,  Haliç köprüsünde ölüme terk edilen beş yaşındaki çocuğun dramını yoğun olarak hisseti. Herkesin her şeyi bildiği güzel ülkemiz insanları, uzaydan yeni gelmiş bu sorun karşısında hayrete düştü ve gece gündüz düşünerek sorunun çözümünü buldu. Mendil satan çocuklara para verilmeyecek ve bu ciddi sorun böylece çözmüş olacak. Sorunu çözmenin rahatlığıyla artık vicdanlarımız rahat olarak uyuyabiliriz.

Çocuklarını dilendirerek geçinen aileler inadına sermayeyi artırmak için çocuk sayısını sekiz ya da ona çıkarmaya çalışırken, ömrünü çalışmakla geçiren kesimde bir ya da iki çocuğa sahip olabilmek için gece gündüz çalışmaya devam etmektedir.  Ülkemizin nüfusunun azalmaması için çocuk politikasında dev adımlar atarak kreş hizmetlerinde özelleştirmeler yaptık. Artık bir çocuğun kreş ücreti 600 ile 1000 TL. civarında çok ucuz olup, bütün çalışanlar çocuklarına gönül rahatlığıyla baktırabilmektedir, demek isterdim ancak üzgünüm. Çocukları için kreş hizmeti satın almak zorunda kalan, çalışan sınıf iki ya da üç çocuğa sahip olmak isterse, aldığı maaşın dışında birkaç iş daha bulup gece gündüz çalışması halinde mutlu olabilir.. Not; Okul dönemi masrafları ise canınız sıkılmasın diye kapsam dışı bırakılmıştır.  Bu da ülkem insanı ve bizlerin yeni bir mucizesi olarak tarihteki yerini alacaktır.

Dilenenlere para vermeyi suç ilan ederek, kreş ve gündüz bakımevi hizmetlerini de özelleştirerek çocuk politikasına yönelik bütün sorunları hallettik!....

İşin şakası bir yana, ağlanacak haldeyiz. Çocuklarımıza yönelik politikalarımız yok denecek kadar az. Yasalar, uluslararası antlaşmalar ve bir sürü prosedür olmasına rağmen, uygulamada hemen hemen hiçbir şey yok gibi. Ailelere temel gelir desteği var mı? Çocuk sahibi çalışan kesim için ücretsiz ya da düşük ücretli belediye ya da kamuya ait kreşler var mı? Yok, çünkü bu iş devletin işi değil!  Haksızlık etmeyelim, çalışan kesime çocuk yardımı yapmaktayız ve bu parayla da aileler istediği özel kreşten hizmet satın alabilmektedir, demek isterdim ama üzgünüm çünkü çocuk parası 30 TL. civarında oldukça düşük bir meblağ.

Toplumun devamlılığını sürdürecek olan çocuklarımızın yetiştirilmesinden hepimiz sorumlu değil miyiz? Belediyeler nerde? Peki, bu çocuklar nasıl yetiştirilecek? Mevcut ekonomik ve sosyal sorunlar eğitimli orta sınıfın çocuk sahibi olmasını önler niteliktedir. Çocuk sahibi olan kesimse, daha çok kırsal kökenli, eğitimsiz kitle değil mi?  Bu durum sokaklar da dilenen, madde kullanan, çeteleşen, şiddet üreten, eğitim olanaklarından ve devlet desteğinden yoksun büyük bir kitlenin ortaya çıkmasına neden olmuyor mu?

Sokakta dilenen ya da mendil satan çocuklara para vermek doğru değil ancak sorunun çözümü bu kadar kolay olabilir mi?  Ailelere yönelik gerekli sosyal hizmet politika ve uygulamaları geliştirilmediği sürece çocukların farklı alanlarda ihmal ve istismarı artarak devam etmeyecek mi?  Para vermeyince sorun bitiyor mu, asıl alınması gereken önlemler nerede?

Çocuklara ve ailelerine yönelik sosyal hizmet politika ve uygulamalarının oluşturulması ve acil olarak uygulanması gerekmektedir. Aşırı çocuk sahibi olan ve çocukları meta olarak kullanan ailelerin eğitilmesi ve aile planlanmasına tabi tutulması sağlanırken, diğer taraftan orta sınıfın çocuk sahibi olabilmesi için gerekli sosyal hizmet politika ve uygulamalarıyla teşvik edilmesi sağlanmalıdır.

Ekonomik Krizin Sessiz Mağdurları

11 Ocak 2010

Ekonomik krizin sosyal yansımalarını her yaş grubunda farklı şekillerde gözlemleyebilmek mümkün dür. Ancak özellikle çocukların, yaşlıların ve özürlülerin, bu durumdan daha fazla etkilendiği söylenilebilir. Bakıma ve yardıma muhtaç olan bu insanların, ekonomik krizden doğrudan etkilendiği ve yaşam standartlarında önemli kırılganlıkların ortaya çıktığı görülmektedir.

Böyle dönemlerde sokakta yaşayan ya da çalıştırılmak zorunda kalan, yaşlı, özürlü ve çocuk sayısında önemli artışlar yaşanabilmektedir. İhmal ve istismara uğrayabilme riski yüksek olan bu kesimler, sadece fiziksel olarak değil ekonomik olarakta istismara maruz kalabilmektedirler.

Ekonomik olarak durumu kötüleşen kişi ya da aileler kendi ailelerindeki ya da yakınlarındaki yaşlıların maaşlarına ya da mal varlıklarına zorla el koyma yoluna gidebilmektedirler. Örneğin huzurevinde kalan yaşlıların yakınları emekli maaşı olan yaşlıların üzerinden kredi çekme yoluna gidebilmekte, bu durumda yaşlıların huzurevi ücretini bile ödeyemez hale gelmelerine yol açabilmektedir. Yaşlının yalnız başına ya da aile içinde yaşamaya zorunlu olduğu durumlarda ise yaşlının taşınır ve taşınmaz mallarına zorla sahip olma yönünde yasal sınırlar zorlanabilmektedir.

Bedensel ya da zihinsel engeliler içinde benzer durumların söz konusu olduğu söylenilebilir. Bedensel ya da zihinsel engelli kişilerin herhangi bir geliri yoksa sokağa terk edilmeleri veya kötü muameleye maruz kalabilmeleri sosyal ve ekonomik kriz dönemlerinin aile içi dinamiklere olumsuz yansımalarının bir sonucu olarak da karşımıza çıkabilmektedir.

Yine çocuklarda ekonomik krizin sesiz mağdurlarından birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Ailelerin ekonomik ve sosyal yapılarında yaşanan olumsuzluklar çocukların bedensel ve zihinsel gelişimlerini de olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bu dönemlerde sokakta çalışmaya ya da yaşamaya zorlanılan, eğitim olanaklarından yoksun bırakılan çocuk sayıları da artabilmektedir. Ayrıca çocuklar bir meta gibi para karşılığı başkalarına da satılabilmektedir.

Yaşanan bu sosyal ve ekonomik kriz döneminde sosyal hizmetlere yani SHÇEK önemli görevler düşmektedir. Yine yerel yönetimlerin sosyal sorunların çözümünde önemli görev ve sorumlulukları olduğuda göz ardı edilmemelidir.  Yeni moda olarak gönüllü katkı ve katılımlarıyla yoksulluk sorunlarının çözülebileceği ve devletin sosyal sorumluluklarından uzaklaştırılması gerektiği yaklaşımı yaşanan son ekonomik krizle bütün dünyada iflas etmiştir.

Sonuç olarak, sosyal ve ekonomik sorunlardan en fazla etkilenen grupların mağduriyetlerinin giderilebilmesi ve toplumsal huzurun sağlanabilmesi için gelir dengesizliğinin ve işsizliğin ortadan kaldırılması gerekmektedir. Akis takdirde ikincil çözümler sosyal sorunları çözümlemek yerine sadece gözden uzak tutar ve büyüyen bir tehlikeyi beslemekten öteye geçemeyebilir.

Fark Edebilirsek, Her Şey Elimizdedir

04 Ocak 2010

Bireysel ve toplumsal bilinç düzeylerimizin düşüklüğü, açlığın, yoksulluğun, eğitimsizliğin, savaşların, eşitsizliklerin ve paylaşım sorunlarının temeli olabilir mi?

  

İnsanların önemli bir kısmı eğitimsiz ve açken, çocuklar yetersiz sağlık ve eğitim olanaklarına sahipken, diğer tarafta bir çocuğun eğitimine harcanan para ile onlarca çocuğun okuması söz konusuyken ülke ya da dünya barışının sağlanması mümkün olabilir mi?

Çok farklı sosyal ve ekonomik koşullarda büyüme olanaklarına sahip olan çocukları benzer ortak paydalar da buluşturmak mümkün müdür? Toplumların ve insanların olayları algılayışları kendi iç gerçekliliklerine göre faklılaşabilmektedir. Dünyada yedi milyar insan varsa, yedi milyar farklı dünya var demektir. Önemli olan insanları tek tipleştirmeden, farklılıklarını koruyarak, bilinç düzeylerini ve algılayışlarını yükselmelerine yardımcı olmak, barışı, paylaşımı ve huzuru getirebilmelerine katkıda bulunabilmektir. Dünyada var olan sosyal sorunların temelinde bizlerin bencilliği, ilkelliği ve açgözlülüğü yok mudur? Çocuklarımızı yetiştirirken paylaşımı, işbirliğini, güveni, ahlaki değerleri etkin kılmak yerine benim çocuğum, benim banka hesabım, benim mal varlığım, benim ve benim diyerek haksızlıklara, yolsuzluklara, savaşlara ve cehennem gibi bir dünya ya katkıda bulunmuyor muyuz?

2010 yılı itibariyle dünyanın bilimsel bilgisi ve teknolojisi sosyal sorunları çözmek ve barışı sağlamak noktasında büyük ölçüde yeterli olanaklara sahiptir. Ancak buradaki temel sorun imkanların yetersizliğinden öte güçlülerin diğerleri üzerinde hakimiyet kurma ve güç savaşları yoluyla dünyayı kendi bencillikleri için kullanma sorunudur. Bütün bu yaşananlar ölümlü olan bizlerin, dünyayı cehenneme çevirme ve ilkel bir ego batağında yaşama ibreti değilse nedir? Dünyadaki temel sorun insanlığın ilkel yaşam formunda direnmeye çalışmasından başka bir şey değildir.

Bütün dinler kardeşlikten, sevgiden ve paylaşımdan bahsetmektedir. İnsanlık kendi seçimini yapmakta serbesttir ve kaderi kendi elindedir. Ne ekerse onu biçmektedir. Yaşadığımız mutluluğu ve başarıyı kendimize mal ederken, yaşadığımız bütün olumsuzluk ve kötülükleri başkalarına mal etmemiz ikiyüzlülük değilse nedir? Sokakta aç kalan her canlı, dünyada aç kalan her çocuk, savaşta ölen ya da tecavüze uğrayan her kadın, açlık ve yoksulluk nedeniyle vücudunu satan her kadın, yanan her orman, kirlenen her doğal kaynak ister kabul edelim ister etmeyelim az ya da çok bizlerden kaynaklanmıyor mu? Adaleti, huzuru ve barışı sağlamanın yolu, kendimize göre hukuk, kendimize göre adalet, bana dokunmayan yılan bin yaşasın mantığı olabilir mi?

Barışı ve huzuru var edebilmenin yolu mutlu çocukları yetiştirebilmekten geçmektedir. Bunun yolu da eşitlik, adalet ve hukuktan geçmektedir. Çok geç olmadan en azından bireysel olarak olumluya ve güzele kendi imkanlarımızla katkı verebilmeliyiz. Sevgi ve adalet paylaşıldıkça çoğalır. Unutmayalım ki çocuklarımızın ve dünyanın geleceği ellerimizde, çok geç olmadan nice umut ve huzur dolu yıllara…

Yoksulluk ve Çocuk

21 Aralık 2009

Bir toplumda adaleti, barışı ve huzuru sağlayabilmenin en önemli unsurlarından birisi hiç şüphesiz yoksulluğu ortadan kaldırabilmektir.  Yoksulluk ve gelir dağılımı bozukluğu var olduğu sürece bir ülkede huzuru, barışı ve demokrasiyi sağlayabilmek hayalden öteye bir anlam taşımaz. Gelir dağılımı ve yoksulluk oranlarındaki hızlı artışlar demokrasinin, barışın ve huzurun önündeki en önemli engellerdir.

Hiç şüphe yok ki bu ülkede yaşayan herkes barışı, kardeşliği ve demokrasiyi istiyor. Ancak bunu sağlayabilmenin yolu, insanların özelliklede geleceğin sahibi olan çocukların sağlık, beslenme, barınma ve eğitim gereksinmelerin karşılanabilmesinden geçmektedir. Gelecekteki sosyal ve ekonomik sorunların önlenebilmesinin yolu çocuk yoksulluğunun ortadan kaldırılabilmesine bağlıdır.

Yoksulluk ve gelir dağılımı bozukluğu, insanların beden ve ruh sağlıklarını olumsuz yönde etkileyebilmekte, bunun sonucu olarak ta, suç işleme, hapishanelerdeki siyasi ya da diğer suçluların sayısını hızla artırabilmektedir. İki yıldan az ceza alanların ya da karşılıksız çek ve senet verenlerin cezalarının ertelenmesi hapishanelerin doluluk oranlarını önleyememektedir. Genel af çıkarılsa bile bir yıl sonra sayı iki katı oranında artabilir. Koalisyon hükümeti döneminde çıkarılan af sonrası yaşananlar kamu vicdanını olumsuz yönde etkilemiş, afla çıkanların önemli bir kısmı suçsuz insanların daha fazla canını yaktıktan sonra tekrar hapishaneye geri dönmek zorunda kalmışlardır.

Sosyal sorunları ve terörü önlemenin yolu öncelikle ekonomiden ve eğitimden geçmektedir. Sokakta polise taş atan çocukların ailelerinin ekonomik durumları incelenecek olursa büyük çoğunluğunun yoksulluk sınırının altında yaşadığı görülecektir. Bir toplumda yoksul ve kaybedecek bir şeyi olmayan insan sayısının artması toplumsal yapı açısından da en önemli tehlikedir. Toplumsal sürdürülebilirliği sağlamanın yolu eğitimden, açlığı ve yoksulluğu önlemekten geçmektedir.

Ülkemizde ekonomik sorunların, işsizliğin ve yoksulluğun TUİK rakamlarıyla da artığı bir ortamda barışı sağlamak çok kolay olmasa gerek. Hangi sosyal yardım ve sosyal hizmet programını uygularsanız uygulayın yoksul aileleri ve yoksul çocukları artıran bir yapı köklü bir değişime uğramadığı ve gelir dağılımı sağlanamadığı sürece huzuru, barışı ve demokrasiyi oluşturmak hayalden öteye gidemeyebilir.

Özellikle gençler arasında eğitimsizliğin ve işsizliğin artması, geleceğe kaygı duyan bir neslin ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Terörün, kapkaçın, hırsızlığın, yolsuzluğun, eğitimsizliğin vb nedeni yoksulluk ve gelir dağılımı bozukluğundan kaynaklanabilmektedir. Oysa bu gün ülkemizde herkes sorunların çözümü için demokratikleşme ve Anayasa değişikliklerinden bahsetmektedir. Oysa ekonomi ve gelir dağılımından çok fazla bahseden yok gibi. Her ne yapılırsa yapılsın yoksulluğu, işsizliği ve eğitimsizliği önleyemediğimiz sürece, terör biçim değiştirerek farklı şekillerde varlığını devam ettirir.

Barışı, huzuru ve demokrasiyi var edebilmenin yolu ailelere ve çocuklarına geleceğe umutla bakabilme imkânlarının sağlanabilmesidir. Aksi takdirde sosyal sorunlar şiddetini artırarak devam edebilir. Eğitim alamayan, yoksul, işsiz ve depresyonda olan bir gençlik şiddet ve terörden başka ne üretebilir ki?  Eşitliği, barışı ve demokrasiyi; açlığı, yoksulluğu ve eğitimsizliği ortadan kaldırmadan sağlamak mucize yaratmakla eş anlamlı olabilir. Umarım bu ülke kolaycı yoldan mucizeler yaratabilir, aksi takdirde sosyal sorunlar her gün yeniden yaşanmaya  devam eder ki bu da kendimizi kandırmaktan ileriyi gitmeyen bir kısır döngü içinde geleceğimizi heba etmekten başka bir anlam taşımayabilir.

Umutsuzluk Salgını

14 Aralık 2009

Çevremde kiminle konuşsam, hangi haber programını izlesem, bir kaygı ve korku egemenliği hakim. Herkesin ağzında aynı cümle, “biz neysek ama ya çocuklarımız”. Geleceğe duyulan korkunç bir umutsuzluk söz konusu. Korku ve şiddetin akla gelebilen her türü, her gün defalarca yaşanmakta, yaşamın bize sağladığı güzellikler ortadan kaybolmuş, yaşam korku, şiddet, cinayet, etnik çatışma, açlık, savaş ve umutsuzluklar üzerine kurgulanır hale gelmiştir.

Basın ve yayın organları şiddet içerikli haberleri sunmak için birbirleriyle yarış içerisinde amansızca mücadele ederken, hiç mi iyi bir şey olmuyor demek geliyor insanın aklına. Doğayla, hayvanlarla ve diğer canlılarla olan ilişkilerimiz, sadece sahip olma ve tüketme üzerine kurgulanmış ve yaşamın her alanında, insanın kendisi de dâhil olmak üzere metalaşmış durumda. Gökyüzündeki yıldızları, berrak bir havada dolunayı görmek, rüzgârın sesini dinlemek, çiçeklerin ya da ağaçların güzelliklerini görmek çoktan unutulmuş durumda.

Yaşamın kontrolü bilgisayar, görsel yayın ve sahip olma güdüsü üzerine kurgulanmış, en çok izlenen çizgi film ya da aile dizileri bile şiddet içeriği yüksek değilse, reyting alamaz hale gelmiştir. Aldatma, ihanet, çalma, öldürme, yok etme vb. duyguları yoğunlukla veren filmler izlenme rekorları kırarken, belgeseller, kültür ve sanat eserlerinin varlığı nerdeyse yok denilebilecek kadar azdır.

Bütün bu yaşananlar, insanları mutsuz, umutsuz ve depresif hale getirmeye fazlasıyla yetiyor. Her yerde bir korku imparatorluğu hakim. Okulda, sokakta, evde, işte vb. her yerde şiddet ve umutsuzluk salgını kol geziyor.

İnsanlar yaşamda farklı renklerin ve farklılıkların olabileceğini aklına bile getiremiyor. Korku ve şiddete dayalı bir bilgi kirliliği bütün dünyayı ele geçirmiş durumda. Çocuklar izledikleri çizgi filmlerdeki şiddeti arkadaşlarına uygularken, büyükler de çocuklara, bu konuda fazlasıyla örnek olmayı ihmal etmiyor.

Yaşam bu kadar basit ve bu kadar ucuz olabilir mi? Sevgi, paylaşım, merhamet, adalet, sanat, kültür neden yokmuş gibi davranılıyor? Çocuklara sevgiyi, paylaşımı, insani değerleri öğretmek neden istenmiyor?  Hemen hemen bütün yazılı ve görsel medya neden hep şiddeti elbirliği ile ekranlara getiriyor? Kötülüğün yanında iyiliklerin de var olabileceği ve her zaman iyiliğin doğru olduğu inancı neden yok edilmeye çalışılıyor?

Gerekçeler ne olursa olsun insanoğlu çocuklarını ve geleceğini inşa ederken sevgiyi ve insani değerleri ön plana çıkarmalıdır. Unutulmamalıdır ki herkes ektiğini biçer ve ilahi adalet mutlaka galip gelir. Hepimiz yaptığımızla mutlak şekilde karşılaşırız. Her şeye rağmen, bizlerin ve çocuklarımızın yaşamlarında sevgiyi, umudu ve paylaşımı etkin kılabilmemiz dileğiyle.

İnsani Değerlerden Kopuş Ancak Nereye Kadar?

07 Aralık 2009

Bilimsel ve teknolojik ilerlemeler, insani değerler açısından da benzer sonuçları getirmiş midir? Ya da günümüz dünyasında yaşıyor olmak, bizleri insani değerler açısından da daha gelişmiş ve daha uygar kılabiliyor mu? Bu ve benzeri soruları çoğaltmak mümkün olabilir. Ancak bu konularda net bir cevap verebilmek çok fazla mümkün değildir.

Teknolojik ve bilimsel olarak ilerlemelerin olduğu şüphe götürmez bir gerçek. (Örneğin uzay teknolojisi, genetik ve nano teknolojisi, haberleşme, ulaşım vb.) Ancak insanlık hala acımasızca birbirini öldürüyor. Küçük çocuklara, kadınlara, yaşlılara, yoksullara vb. gruplara yönelik göreceli bir iyileşme söz konusu olmasına rağmen sayılarında azalma yerine artışın olduğu bir dünya düzeni. Kadın ve çocuğa yönelik her türlü ihmal ve istismar vakaları hızla artıyor. İnsanların çoğunluğu bulaşıcı hastalık, sağlıklı besin ve su kaynaklarından yoksun olarak yaşıyor. Herkesin ve hepimizin derdi kendimizi kurtarmak. Herkes bir yöne doğru koşuyor, nereye gittiğini bile bilmeden, koştuğumuz yönün sonu uçurum mu onu bile düşünmeden. Kargaşa ve koşuşturma, aynı zamanda doğadan hızlı bir kopuş ancak, nereye kadar?

Sonuçta amaç, mutluluğumuz ve huzur değil mi? Etrafımızı yıkıp yakarak var ettiğimiz ortamda mutlu olmak mümkün mü? İnsanlık akıl tutulması yaşamıyorsa, bu ne? İlerleme mi, neyin ilerlemesi? İnsanı insan yapan teknolojisi ya da doğayı tahrip etme gücü müdür?

Yoksa bizi biz yapan merhamet, sevgi ve hoşgörü müdür?

İnsanların DNA yapıları %99.9 aynı olduğuna ve dini olarak da herkesin aynı soydan Adem ile Havva’dan geldiğine inanıldığına göre, herkes niye birbirini aşağılayıp birbirini boğazlamaya devam ediyor? Bilimsel gerçekler aynıyız dediğine göre, dinler de aynısınız dediğine göre mevcut insanlık her ikisine de inanmıyorsa, neye inanıyor?

Mevlana “ne olursan ol yine de gel” derken ne putperesti, ne dini, ne de mezhep farklılıklarını önemsiyordu. Mevlana evrendeki canlı ya da cansız görünen bütün maddelerin Tanrının bir parçası ve yansıması olduğunu söylerken, bugün bilim, aynı karbon yapısına sahip olduğumuzu söylemiyor mu?

İnsanlık teknolojik ve bilimsel olarak ilerlemiş olabilir, ancak hala en çok kaynağını silahlanmaya harcamıyor mu? İnsanlar açlıktan ölmüyor mu? Yoksulluk ve sefalet kol gezmiyor mu? Hapishaneler tıka basa dolu değil mi? Çocuklar hala meta olarak kullanılmıyor mu? Kan davaları, etnik kimlik savaşları yok mu? Doğal kaynakları insan haklarına uygun kullanım yerine birbirinden çalmıyor mu?  Dünya ülkelerinde, sokaklarda korku ve şiddet artan bir ivmeyle kol gezmiyor mu?

Bu kadar kötülüğün yanında tabii ki iyiliklerin ve olumlu gelişmelerin olduğu da yadsınamaz bir gerçek. Ancak, önemli olan olumlu ve güzeli genele yaygınlaştırabilmek değil mi? İnsanlığın temel amacı ve hedefi açlığı, yoksulluğu, köleliği ve acıları var etmek olabilir mi?

Sevgi sevgiyi nefret nefreti doğur. İyilik, merhamet, erdem, adalet, vb. duygular bizleri biz yapan özelliklerken, bunun karşıtı duygu ve düşüncelerimizde bizi insanlıktan uzaklaştıran yanlarımız değil mi? Lütfen bir an düşünün, bu yaşananlar akıl tutulması değilse nedir?

Sürdürülemeyen Mevcut Dünya Düzeni

09 Kasım 2009

Dünya devletleri önümüzdeki süreçte yeni bir sosyal ve ekonomik yapılanma içerisine girmek zorundadır. Çünkü mevcut yapı sürdürülemez nedeni ise çok basit bir tarafta sürekli kazanlar diğer tarafta ise sürekli kaybedenler, kaybedenlerin kayıp düzeyleri en alt sınıra yaklaşmış, kazananların kazancı ise en üst düzeylere ulaşmış durumdadır. Sonuç olarak ta gelişmekte olan birçok ülke halkı yaşamlarını sürdürebilmeleri için gerekli temel gıdaları dahi alabilmekten uzakta açlık, yoksulluk, hastalıklar içerisinde yaşamakta, çocuklarını yeterince besleyememekte, eğitim verememekte, hatta zorunluluklardan dolayı çocuklarını meta olarak da kullanılabilmektedirler.

Mevcut durumu bir sarkaç olarak düşünürsek 1980’lerden günümüze kadar devam eden ekonomik sistem ulaşabileceği en üst düzeye çıkmış ve sarkacın diğer tarafa yönelme zorunluluğu kendini göstermiştir. Kim ne derse desin mevcut ekonomik yapı en alttakilerle en üstekiler arasındaki gelir uçurumunu inanılmaz boyutlara ulaştırmıştır.

Devletler elerindeki polisiye önlemlerle mevcut sosyal ve ekonomik dengeyi bir süre daha belki sürdürebilirler ancak nereye kadar? Sokaktaki insanlar mutsuz ve geleceklerinden kaygı duymaktadır. Bu birkaç gelişmiş ülke dışında bütün dünya devletlerinde benzer bir tablo söz konusudur.

Gelir dağılımındaki bozukluk bir yanda çok iyi eğitim alan, sosyal ve ekonomik olarak farklı bir dünyada yaşayan ortak dili konuşan aynı mekânları paylaşan dünya vatandaşlarını var ederken, diğer tarafta sosyal dışlanmaya maruz kalmış eğitim alamayan yarıştan kopmuş yoksulluk, şiddet ve açlık içerisinde yaşayan büyük kitlelerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır.

Bireyi yaşamına sahip çıkabilecek, kendine güvenen, eğitimli, üreten ve mutlu bir insan haline getirebilmenin tek yolu eşit imkânların bir şekilde insanlara sağlanabilmesidir. Aksi takdirde bireysel şiddet ve terör önlenemez hale gelebilir. Çocuklarımızı ve gençlerimizi mevcut sosyal ve ekonomik dengesizlikler içerisinde nasıl aynı hedefe yönelmiş olarak yetiştirebiliriz ki? Dünyadaki azınlıklı kitlelerin çocukları, mevcut dünya sisteminin olanaklarından en iyi şekilde yararlanarak yetiştirilirken, geriye kalan milyonlarca çocuk kısıtlı imkânlar içerisinde, yani imkânsızlıklarla onlara yetişmeye çalışmaktadır. Sizce de bu yarış adil mi?

Önümüzdeki süreçte bütün dünyada kar amacı gütmeyen sosyal hizmet yapılanmaları artar mı? Sosyal adaleti sağlayıcı önlemler alınabilir mi? Gelişmiş ve kuralları kendileri için koyan devletler insafa gelir mi? Bu ve benzeri soruları çoğaltabiliriz ancak bildiğim bir şey var ki o da dünya eski dünya değil, insanları yoksul ve aç bırakırsanız zengin ülkelere göçler bütün engellemelere rağmen yaşanabilir. Bunun en güzel örneği ise Fransa dır. Fransız gettolarında yaşayan Afrika kökenli göçmenlerin eylemleri buna örnek olarak gösterilebilir. Ancak Dünyamızın geleceği konusunda da iyimser olmak zorundayız. Ayrıca bu sorunların ileriki süreçte çözülebileceği ve sarkacın terse doğru hareket edebileceği umuduyla……..